Αξιοπιστία στην έρευνα
Μια έρευνα μπορεί να δώσει μη αξιόπιστα αποτελέσματα είτε ακούσια λόγω παραλείψεων και λαθών του ερευνητή-πειραματιστή είτε εσκεμμένα, όταν αυτός εν γνώσει του παραποιεί τα αποτελέσματα και οδηγεί τα συμπεράσματα προς μια ορισμένη κατεύθυνση.
Α.Λάθη και παραλείψεις
Κάποιες φορές κατά τη διάρκεια της εφαρμογής μιας ερευνητικής παρουσιάζονται επιδράσεις στην εξαρτημένη μεταβλητή επιπλέον αυτών που δημιουργούνται από τις μεταβολές της ανεξάρτητης.
Αν, για παράδειγμα, ερευνάται η αποτελεσματικότητα μιας παραγωγικής διαδικασίας Α που έχει σχεδιασθεί για την παραγωγή ενός προϊόντος σε σύγκριση με κάποια άλλη παραγωγική διαδικασία Β και οι δύο διαδικασίες εφαρμόζονται με διαφορετικούς εργαζόμενους ή σε άλλους γεωγραφικούς χώρους, τα συγκριτικά αποτελέσματα μπορεί να μην οφείλονται στη διαφορετική σχεδίαση των παραγωγικών διαδικασιών αλλά σε άλλες παραμέτρους. (από το βιβλίο Τεχνολογία Α'Λυκείου των ΗΛΙΑΔΗ-ΒΟΥΤΣΙΝΟΥ)
Παράμετροι κινδύνου για την αξιοπιστία της έρευνας:
-Αδυναμία γενίκευσης εξαιτίας αστοχίας στην επιλογή των δειγμάτων
-Σφάλματα στη διαδικασία της μέτρησης
-Αυξημένη τυχαιότητα στις συνθήκες εκτέλεσης του πειράματος
-Επίδραση μη ελεγχόμενων περιβαλλοντικών συνθηκών κατά την εκτέλεση του πειράματος
-Επιρροή από προγενέστερες μετρήσεις
-Μελέτη ακραίων καταστάσεων κ.α.
Β.Φαινόμενα απάτης
Σπάνια παρατηρείται σε έρευνες εσκεμμένη παρουσίαση λανθασμένων συμπερασμάτων. Η σκοπιμότητα οφείλεται είτε σε οικονομικό κίνητρο, όταν για παράδειγμα ο ερευνητής προσπαθεί να επηρεάσει την καταναλωτική συμπεριφορά του κοινού είτε σε προσωπικό κίνητρο για απόκτηση δημοσιότητας και ακαδημαϊκής αναγνώρισης.
Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η περίπτωση του Βρετανού γιατρού Wakefield ο οποίος σε μελέτη του το 1998 συνέδεσε το τριπλό παιδικό εμβόλιο MMR με εμφάνιση αυτισμού. Η έρευνα ήταν στην πραγματικότητα μια «καλοστημένη απάτη», βασισμένη σε παραπλανητικά στοιχεία και δυστυχώς δημοσιεύτηκε σε έγκριτο επιστημονικό περιοδικό και έπεισε χιλιάδες γονείς να παραλείψουν τον εμβολιασμό ως επικίνδυνο. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ξεσπάσουν επιδημίες στη Βρετανία, στις ΗΠΑ και άλλες χώρες. Σε ορισμένες περιπτώσεις τα ποσοστά εμβολιασμού δεν έχουν ακόμα ανακάμψει.
Το κακό με τα ψευδή αποτελέσματα είναι ότι στον σύγχρονο κόσμο των υψηλών Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών οι μη επιβεβαιωμένες ειδήσεις διαδίδονται αμέσως και σε μεγάλη κλίμακα. Παρακολουθήστε το σχετικό Video που ακολουθεί από το TED-Ed και προβληματιστείτε...